هنگ کنگ

اطلاعات کلی درباره هنگ کنگ

هنگ کنگ و ماکائو تنها مناطق حکومتی و اداری ویژه چین به شمار می‌آیند. پس از جنگ تریاک هنگ کنگ مستعمره انگلستان شد و تا سال ۱۹۷۷ زیر سایه استعمار انگلستان قرار داشت. ۱۵۰ سال مستعمره بریتانیا بودن باعث شده که هنوز هم در گوشه و کنار شهر می‌توانید رد پای انگلیسی‌ها را به‌خوبی ببینید، بیشتر زیرساخت‌های شهر طراحی و استانداردهای انگلیسی را تداعی می‌کنند.

سیر تحول و رشد هنگ‌کنگ طی دهه ۱۹۵۰ تا ۱۹۹۰ با سرعت نور توانست به‌واسطه توسعه یک مرکز تولید فعال و یک بخش مالی پرقدرت به یکی از چهار ببر آسیایی تبدیل شود. هنگ‌کنگ، کره جنوبی، سنگاپور و تایوان چهار اقتصاد توسعه‌یافته و قدرتمند آسیا هستند که به آن‌ها چهار ببر آسیایی یا اژدهاهای آسیایی می‌گویند. امروزه هنگ‌کنگ به برترین مرکز مالی و تجاری شرق آسیا تبدیل‌شده است که بسیاری از بانک‌های معتبر دنیا در آنجا شعبه دارند.

هنگ کنگ همچنین به حجم بالای صادرات چینی به اقصی نقاط دنیا شهرت دارد که بخش عمده آن را مدیون جایگاه منطقه ویژه اداری چین و استقلال حقوقی و سیاسی‌اش است. هنگ کنگ در کنار تجارت بندری و دریایی جاذبه‌های داخلی زیادی دارد. کلان‌شهری به معنای واقعی کلمه که قسمت‌های بزرگی از حومه شهر جزو Country Park هستند و در کنار مدرنیته مناظر طبیعی زیبا را نیز می‌بینید.

جغرافیای هنگ کنگ

هنگ کنگ در کرانه جنوبی چین در سمت شرقی رودخانه مروارید (Pearl River) و ۶۰ کیلومتری (۳۷ مایلی) شرق ماکائو واقع‌شده است. هنگ‌کنگ شبه‌جزیره‌ای است در محاصره دریای چین جنوبی، البته از سمت شمال خبری از مرز آبی و دریایی نیست و به‌جایش هنگ‌کنگ با شهر شنزن در استان گوانگ دونگ در طول رود Sham Chun همسایه می‌شود. این شهر خودمختار از جزیره هنگ‌کنگ، شبه‌جزیره کولون (Kowloon)، قلمروهای جدید (New Territories)، جزیره لانتائو (Lantau) و بیش از ۲۰۰ جزیره دیگر با ۲۷۵۵ کیلومترمربع تشکیل شده است. از این میزان ۱۰۷۳ کیلومترمربع (۴۱۴ مایل مربع) خشکی و ۳۵ کیلومترمربع (۱۴ مایل مربع) آب هستند.

قله تای مو شان (Tai Mo Shan) که ۹۵۷ متر (۳۱۴۰ فوت) بالاتر از سطح دریا است مرتفع‌ترین و بلندترین نقطه هنگ کنگ محسوب می‌شود. شبه‌جزیره کولون، جزیره هنگ کنگ و شهرهای جدید در New Territories اهداف اصلی توسعه شهری هستند. بخش قابل‌توجهی از این ساخت‌وسازهای شهری روی زمین‌های احیاشده صورت گرفته است. دلیل این اقدام هم این است که زمین و اراضی مسطح و همواره قابل توسعه زیادی در هنگ‌کنگ وجود ندارد. ۶ درصد از کل اراضی (حدود ۲۵ درصد مناطق توسعه‌یافته در این قلمرو) که ۷۰ کیلومترمربع است جزو اراضی احیاشده هستند.

قسمت‌های توسعه‌نیافته بیشتر تپه‌ای و کوهستانی هستند و بخش‌های کوچکی زمین مسطح دارند و عمدتا از کشتزار، درختزار و بوته‌زار تشکیل‌شده‌اند. حدود ۴۰ درصد باقیمانده اراضی این منطقه را نیز پارک‌های ملی و ذخایر طبیعی تشکیل می‌دهند.

منطقه هنگ‌کنگ با بیش از ۳۰۰۰ گونه گیاه آوندی که ۳۰۰ گونه آن بومی هنگ‌کنگ هستند از اکوسیستم متنوعی برخوردار است. این منطقه خانه هزاران گونه حشره، مرغ و گونه آبزی نیز هست.

توزیع جمعیتی در هنگ کنگ

منطقه ویژه اداری هنگ‌کنگ به ۱۸ بخش (ناحیه) تقسیم می‌شود. شورای منطقه متشکل از نمایندگان هر بخش با ۴۷۹ کرسی وجود دارد که ۴۵۲ کرسی مستقیما انتخاب می‌شوند و نمایندگان نقش مشاور دولت در مسائل محلی مختلف از تامین امکانات عمومی و حفظ برنامه اجتماعی گرفته تا ارتقای فرهنگ و سیاست زیست‌محیطی هستند. ۲۷ کرسی باقی‌مانده انتخاب‌نشده نیز به رئیس و مدیران کمیته‌های روستایی نماینده شهر و روستاهای دورافتاده هنگ‌کنگ تعلق دارند.

آب و هوای هنگ کنگ

هنگ کنگ نیز مثل سایر نقاط جنوب چین از آب‌وهوا و اقلیم نیمه استوایی مرطوب و شرجی برخوردار است. تابستان‌هایی داغ و شرجی با بارش‌های گاه‌وبیگاه و رعدوبرق‌های ناگهانی. گاهی در فصل تابستان به خاطر وقوع توفان‌های سخت دریای چین، هوای گرمی از سمت جنوب غربی می‌وزد، توفان‌هایی که گاه منجر به سیل یا رانش زمین می‌شوند.

هنگ‌کنگ زمستان‌های نسبتا معتدلی دارد. اوایل زمستان هوا معمولا آفتابی است و به‌تدریج با نزدیک شدن به فوریه سروکله ابرها و گهگاه جبهه هوای سرد پیدا می‌شود که باعث وزش بادهای سرد شدیدی از نقاط شمالی می‌شود. هنگ‌کنگ رابطه خوبی با برف ندارد و به‌ندرت آن‌هم بیشتر در ارتفاعات می‌بارد. معتدل‌ترین فصل‌های هنگ‌کنگ بهار و پاییز هستند که هوا عمدتا آفتابی و خشک است.

میزان تابش خورشید در کل سال در هنگ‌کنگ ۱۷۰۹ ساعت است. کمترین دمای هنگ‌کنگ ۰ درجه سانتی‌گراد در ۱۸ ژانویه سال ۱۸۹۳ بود و بیشترین دمای ثبت‌شده در ۲۲ اوت سال ۲۰۱۷ بود که دمای هوا به ۳۶٫۶ درجه سانتی‌گراد رسید. کمترین و بیشترین دمای ثبت‌شده در کل هنگ‌کنگ به ترتیب منفی ۶٫۰ درجه سانتی‌گراد در ۲۴ ژانویه سال ۲۰۱۶ در تای مو شان و ۳۹٫۰ درجه سانتی‌گراد در ۲۲ اوت ۲۰۱۷ در پارک Wetland است.

معماری در هتگ کنگ

هنگ کنگ با داشتن ساختمان و بناهای بلندش، معنای واقعی مادر شهر و کلان‌شهر بودن را تداعی می‌کند. در حقیقت، هنگ‌کنگ با داشتن ۳۱۷ برج ۱۵۰ متری شهری است که بیشترین تعداد آسمان‌خراش‌های دنیا را به خود اختصاص داده است و ازنظر بیشترین تعداد ساختمان‌های مرتفع و چندطبقه در رتبه سوم دنیا ایستاده است.

دلیل این‌همه بناهای مرتفع و آسمان‌خراش‌ها کوچک بودن و نبود فضای کافی برای توسعه است و چاره‌ای ندارد تا مجتمع‌های تجاری را در کنار آپارتمان‌ها و املاک مسکونی با تراکم بالا روی زمین‌های دارای قابلیت ساختمان‌سازی بنا کند. به‌ندرت بتوان خانه ویلایی مستقلی در هنگ‌کنگ دید.

مرکز تجارت بین‌الملل و دو مرکز تجارت مالی بین‌الملل هنگ‌کنگ بلندترین ساختمان‌های این شهر هستند که در زمره مرتفع‌ترین بناهای منطقه آسیا-اقیانوسیه قرار می‌گیرند. از دیگر بناهای قابل‌ذکر که افق مریی جزیره هنگ‌کنگ را تشکیل می‌دهند می‌توان به آسمان‌خراش سنترال پلازا (Central Plaza) با بادسنجی در نوک آن، ساختمان اصلی بانک اچ اس بی سی (HSBC/بانک هنگ‌کنگ و شانگهای)، ساختمان با لبه‌های تیز برج بانک چین (Bank of China Tower)، و مرکز مدور Hopewell اشاره کرد.

بیشتر ساختمان‌های قدیمی‌تر هنگ کنگ به خاطر نیاز به فضا برای احداث بناهای مدرن مرتفع تخریب‌شده‌اند. اگرچه تعداد زیادی از ساختمان‌های قدیمی‌ تعویض شده‌اند، بااین‌حال هنوز هم نشانه‌های زیادی از ساختمان‌های با معماری اروپایی و Lingnan در هنگ‌کنگ قابل‌مشاهده هستند. نمایشان بناهای قدیمی خانه Flagstaff 1864 دیده می‌شود که درگذشته خانه فرمانده نظامی سپاه بریتانیا بوده که قدیمی‌ترین ساختمان هنگ‌کنگ با سبک معماری غربی به شمار می‌رود.

برخی از سازه‌های قدیمی‌تر مثل رصدخانه هنگ کنگ و ساختمان دادگاه تجدیدنظر نهایی هنوز همان کارکرد گذشته و قدیمی‌شان را حفظ کرده‌اند و کاربری برخی بناها نیز تغییریافته است. بناهایی مثل مقر فرماندهی  سابق پلیس دریایی به یک مجتمع تجاری و فروش تبدیل‌شده است. بتانی (Bethanie) نمونه دیگر بناهای هنگ‌کنگی است که در سال ۱۸۷۵ به‌عنوان آسایشگاه مسلولین ساخته شده بود و امروزه آکادمی هنرهای اجرایی و نمایشی هنگ‌کنگ است.

قدیمی‌ترین سازه کنونی هنگ کنگ معبد تین هائو (Tin Hau) است که در سال ۱۰۱۲ ساخته و در سال ۱۲۶۶ بازسازی شد و به الهه دریا Mazu تقدیم گردید. دیگر بنای قدیمی هنگ‌کنگ جاده میراث پینگ شان (Ping Shan) است که معماری داخلی‌اش از سبک سلسله‌های امپراتوری چینی پیروی می‌کند و تنها بتکده باقیمانده هنگ‌کنگ یعنی بتکده Tsui Sing Lau در اینجا قرار دارد.

در دورانی که هنگ‌کنگ طعم تلخ مستعمره بریتانیا بودن را می‌چشید، سبک‌های معماری جنوب چین با رگه‌هایی از معماری اروپایی ادغام شدند و نتیجه آن ساختمان‌هایی با کاربری مختلط بنام tong lau بود. در دوران پس از جنگ یعنی زمانی که به تعداد زیادی بنا برای اسکان تعداد قابل‌توجه مهاجران چینی نیاز بود این مدل کاربری tong lau بشدت رایج بود. مغازه‌های خیابان شانگهای در مونگ کوک (Mong Kok) و لویی سنگ چان (Lui Seng Chun)، و خانه آبی در Wan Chai نمونه‌ای از این مدل بناها هستند.

تاریخچه هنگ کنگ

تاریخ باستان

منطقه‌ای که امروزه هنگ‌کنگ در آن واقع‌شده است بر اساس شواهد یکی از نخستین مکان‌های کشف‌شده توسط انسان‌های نخستین در دوره عصر حجر جدید به شمار می‌رود یعنی حدود ۴۰۰۰ سال پیش از میلاد. نخستین ساکنین هنگ‌کنگ اهالی ساحل‌نشینی بودند که از دیگر نقاط کشور به این منطقه مهاجرت کرده بودند و دانش و علم کشت برنج را بلد بودند.

در سال ۲۱۴ پیش از میلاد، سلسله کین بر بومیان Baiyue پیروز شد و پس‌ازآن منطقه هنگ کنگ را با چین یکی کرد. این منطقه همچنین مدت کوتاهی پیش از آخرین شکست در مقابل حمله مغول‌ها در سال ۱۲۷۹ مکان آوازهای جنوبی بود. در پایان سلسله یوان (Yuan) هفت خانواده بزرگ در این منطقه ساکن شدند و مالکیت بیش از نیمی از اراضی این ناحیه را به دست گرفتند.

زبان پرتغالی در هنگ کنگ

جورج آلوارز (Jorge Alvares) کاوشگر پرتغالی است که در سال ۱۵۱۳ به هنگ‌کنگ رسید و نخستین گردشگر اروپایی است که پایش به هنگ‌کنگ رسید. ورود او باعث شکل‌گیری و برپایی محل خریدوفروش کالا برای تاجران پرتغالی به نام تامائو (Tamao)  در آب‌های هنگ‌کنگ شد که همین سرآغاز تجارت پرتغالی‌ها در جنوب چین گردید. در دهه ۱۵۲۰ پس از چند دوره برخوردهای نظامی، پرتغالی‌ها از هنگ‌کنگ اخراج شدند، البته تجارت با پرتغالی‌ها مجدد در سال ۱۵۴۹ از سر گرفته شد. در سال ۱۵۵۷، پرتغال نهایتا ماکائو را به‌صورت دائمی اجاره کرد.

مجادلات تجاری، جنگ های تریاک و مستعمره انگلیسی

تجارت بین‌المللی هنگ کنگ فراز و نشیب‌های زیادی به خود دیده است. در دوران پادشاهی سلسله تجارت دریایی به‌واسطه سیاست‌های هایجین (Haijin) مجدد ممنوع شده بود تا سال ۱۶۸۴ که امپراتور کانگسی (Kangxi) این ممنوعیت را لغو کرد و تجارت با خارجیان یک‌بار دیگر از سر گرفته شد. در سال ۱۷۵۷، به‌منظور قانونمندی بیشتر و سختگیرانه تر تجارت، مقامات سلسله کینگ نظام کانتونی (Canton System) را به راه انداختند که طبق آن هیچ کشتی به‌غیراز کشتی‌های غیر روسی اجازه ورود و دسترسی به بندر را نداشت.

تقاضای اروپا برای محصولات چینی مثل چای، ابریشم، و چینی بسیار زیاد بود، اما از آن‌طرف چینی‌ها چندان رغبتی به کالاهای تولید اروپا نداشتند. بریتانیا که تاجران اصلی آن دوره محسوب می‌شدند مقادیر زیادی تریاک را به چین وارد کردند تا عدم توازن تجاری بین چین و اروپا را کمتر کنند.

همین امر باعث شد که مسئولان و مقامات سلسله کینگ باهدف توقف تجارت تریاک که روزبه‌روز بیشتر می‌شد و در حال تبدیل‌شدن به یک بحران جدی بود دست به اقدامات تهاجمی‌تری بزنند. در سال ۱۸۳۹، امپراتور دائوگوانگ (Daoguang) سلسله کینگ مجوز قانونی و مالیات تریاک را لغو و به هیئت سلطنتی دستور ریشه‌کن کردن تجارت تریاک را داد.

هیئت سلطنتی طبق دستور امپراتور عمل کرد و کل تجارت خارجی را متوقف ساخت و تمام انبارهای تریاک را نابود کرد، بریتانیایی‌ها که با این اتفاقات موافق نبودند به پا خواستند و نخستین جنگ تریاک آغاز شد. دولت چین خیلی زود همان ابتدا تسلیم شد و در کنوانسیون Chuenpi جزیره هنگ‌کنگ را واگذار کرد.

پس‌ازاین توافق بریتانیا احساس می‌کرد که چیز زیادی به دست نیاورده است و چینی‌ها بر این تصور بودند که همه‌چیزشان را ازدست‌داده‌اند و زیاد از حد باج داده‌اند. بنابراین یک‌بار دیگر، خشونت‌ها ادامه یافتند و توافق دیگری بنام پیمان نانکینگ (Treaty of Nanking) منعقد گردید که طبق آن چینی‌ها به‌صورت رسمی جزیره هنگ‌کنگ را به انگلستان واگذار کردند.

در سال ۱۸۴۲ هنگ کنگ چندان در جذب تاجران موفق نبود. اگرچه زیرساخت‌های اداری به‌سرعت ساخته‌شده بودند، سیاست‌های خصمانه سلسله کینگ، دزدی دریایی و بیماری دلایل اصلی عدم جذب تاجران در هنگ‌کنگ بودند. این روال تا زمان انقلاب تایپینگ (Taiping Revolution) ادامه داشت. قیامی که باعث شد بسیاری از چینی‌های ثروتمند عازم هنگ‌کنگ شوند و شرایط این منطقه رونق گرفت.

تجارت تریاک هم بی‌نصیب نماند و هم‌زمان با تشدید تنش بین بریتانیا و پادشاهی کینگ، دومین جنگ تریاک آغاز شد. مانند جنگ نخست، در جنگ دوم نیز نیروهای کینگ شکست خوردند، و در کنوانسیون پکینگ (Peking) مجبور شدند شبه‌جزیره کولون و جزیره استون کاتر (Stonecutter) را واگذار کنند.

پس از به پایان رسیدن این جنگ، هنگ کنگ دیگر یک پایگاه مرزی مستعمره نشین موقت نبود بلکه به یک مرکز بازرگانی مهم تبدیل‌شده بود. در دهه ۱۸۵۰، زمانی که ذینفعان بالقوه نسبت به آینده هنگ‌کنگ مطمئن‌تر شدند، این شهر شاهد ارتقا و رشد اقتصادی سریعی بود که سرمایه‌گذاری خارجی را به خود جذب کرد.

بریتانیا New Territories را به مدت ۹۹ سال اجاره کرد و استعمارش را تا سال ۱۸۹۸ کشاند. در سال ۱۹۱۱، دانشگاه هنگ کنگ به‌عنوان نخستین مرکز آموزش عالی این منطقه تاسیس گردید.

اشغال توسط ژاپن

در خلال سال‌های جنگ چین و ژاپن در سال ۱۹۳۷، دولت هنگ کنگ خود را یک منطقه بی‌طرف اعلام کرد تا جایگاهش به‌عنوان یک بندر آزاد حفظ شود. البته دولت مستعمراتی ریسک نکرد و همچنان احتمال خطر حمله را می‌داد به همین خاطر در سال ۱۹۴۰، تمام زنان و کودکان بریتانیایی را از منطقه برد، و در ۸ دسامبر ۱۹۴۱، ارتش پادشاهی ژاپن به هنگ‌کنگ حمله کرد. این حمله هم‌زمان با حمله به بندر مروارید بود. ژاپنی‌ها یک سال هنگ‌کنگ را اشغال کردند و پس‌ازآن در سی‌ام اوت ۱۹۴۵ بریتانیا مجدد کنترل اوضاع را به دست گرفت.

تاریخ معاصر

پس از جنگ، جمعیت هنگ کنگ به خاطر مهاجرت چینی‌های مستعد فراری از جنگ داخلی چین دستخوش جهش شد و پس‌ازآنکه حزب کمونیست در سال ۱۹۴۹ فرماندهی و قدرت در چین را به دست گرفت، تعداد پناهندگان افزایش یافت.

هنگ‌کنگ در دهه ۱۹۵۰ نخستین منطقه‌ای بود که از میان چهار ببر اقتصادی آسیا صنعتی شد. دولت مستعمراتی انگلستان به‌واسطه افزایش و رشد شدید جمعیت دست به انجام یکسری اصلاحات برای ارائه زیرساخت و خدمات عمومی بهتر زد. در اوایل دهه ۱۹۹۰، هنگ‌کنگ به مرکز مالی و قطب کشتیرانی دنیا تبدیل شد.

در سال‌های پایانی که قرارداد اجاره New Territories رو به اتمام بود دولت مستعمره با آینده‌ مبهمی روبرو شد. نهایتا در سال ۱۹۴۸ پس از مذاکرات دیپلماتیک قطعنامه مشترکی بین چین-بریتانیا مصوب گردید و انگلستان توافق کرد تا حکومت این منطقه را به چین بدهد. چین هم در مقابل تضمین کرد که سیستم اقتصادی و سیاسی هنگ‌کنگ را ۵۰ سال پس‌ازاین انتقال حفظ کند: «یک کشور دو نظام». این توافقنامه موجی از مهاجرت انبوه به وجود آورد و جمعیت زیادی بیشتر از ۵۰۰ هزار نفر به خاطر ترس تامین قضایی، حقوق مدنی، و کیفیت زندگی بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۶ هنگ‌کنگ را ترک کردند. نهایتا در یکم جولای سال ۱۹۹۷ هنگ‌کنگ پس از ۱۵۶ سال سلطه بریتانیا به چین باز پس داده شد.

مردم هنگ کنگ

جمعیت هتگ کنگ

بر اساس گزارش‌های مرکز آمار و سرشماری ، جمعیت هنگ کنگ در سال ۲۰۱۹ معادل ۷۴۸۲۵۰۰ نفر است. از این تعداد چینی‌های سلسله هان با ۹۲ درصد اکثریت جامعه را تشکیل می‌دهند، و بیشترشان Taishanese،  Teoche و Hakka بودند و تعدادی هم اهل کانتون هستند. ۸ درصد باقیمانده هم اقلیت‌های چینی غیربومی اهل جنوب آسیا، فیلیپین و اندونزی هستند.

ازآنجایی‌که هنگ‌کنگ مستعمره انگلستان بوده حدود نیمی از جمعیتش به‌نوعی ملیت انگلیسی دارند. تقریبا ۳٫۴ میلیون نفر از مردم هنگ‌کنگ ملیت انگلیسی دارند، و ۲۶۰۰۰۰ نفر از شهروندان بریتانیایی در هنگ‌کنگ زندگی می‌کنند.

زبان مردم هنگ کنگ

زبان‌اصلی این مناطق کانتونی است که نوعی گویش چینی رایج در جنوب چین و ماکائو است. ۹۴٫۶ درصد مردم هنگ‌کنگ به زبان کانتونی صحبت می‌کنند درحالی‌که ۸۸٫۹ درصد آن را به‌عنوان زبان اولشان استفاده می‌کنند و ۵٫۷ درصد نیز آن را زبان دومشان می‌دانند.

۵۳٫۲ درصد یعنی چیزی کمی بیشتر از نیمی از جمعیت هنگ کنگ به زبان انگلیسی صحبت می‌کنند که زبان رسمی دوم هنگ کنگ محسوب می‌شود. از این جمعیت، ۴٫۳ درصد انگلیسی زبان‌اصلی‌شان است، و ۴۸٫۹ درصد آن را به‌عنوان زلان دوم می‌دانند. با توجه به تعداد زیاد افرادی که به زبان انگلیسی و کانتونی صحبت می‌کنند معمولا گفتگوهای عادی و روزمره‌شان ترکیبی از انگلیسی و کانتونی است.

در حال حاضر ۴۸٫۶ درصد به زبان چینی ماندرینی صحبت می‌کنند که از این تعداد ۱٫۹ درصد از چینی ماندرینی به‌عنوان زبان‌اصلی و ۴۶٫۷ درصد به‌عنوان زبان دوم استفاده می‌کنند. البته سبک نوشتار هنگ‌کنگی‌ها با چینی‌ها کاملا باهم فرق می‌کند. در هنگ‌کنگ، مردم از حروف‌چینی سنتی استفاده می‌کنند درحالی‌که در چین بیشتر از حروف ساده‌شده استفاده می‌شود.

باورهای مذهبی مردم هنگ کنگ

همانند بیشتر مناطق چینی، بخش قابل‌توجهی از افراد پیروان  سه فلسفه سنتی چینی یعنی بودا، کنفوسیوس گرایی، و فلسفه تائویسم هستند که ۲۰ درصد جمعیت را تشکیل می‌دهند. ۱۲ درصد مردم طرفدار مسیحیت هستند و ۴ درصد هم مسلمان هستند. دین‌های دیگری مثل یهودیت، پیروان دین سیکی هندوستان (Sikhism)، هندو و بهایی نیز در میان مردم دیده می‌شوند.